Praca zdalna i hybrydowa – wnioski, wyzwania i przyszłość

Pandemia COVID-19 zmieniła świat pracy na skalę bezprecedensową, a modele pracy zdalnej i hybrydowej na stałe wpisały się w rzeczywistość zawodową. Jednakże, mimo upływu lat, debata na temat ich efektywności, ergonomii i wpływu na samopoczucie pracowników pozostaje żywa.
Artykuł przedstawia najnowsze dane, wnioski oraz rekomendacje dotyczące pracy zdalnej, bazując na wynikach badań i analiz przeprowadzonych zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Jak Polska przystosowała się do nowej rzeczywistości pracy zdalnej?

Praca zdalna zyskała uznanie wielu polskich pracowników i pracodawców, co potwierdzają dane z badań lub raportów, ale i opinie, które każdy z nas może pozyskać od swoich znajomych.
Wielu z nas zdążyło już doświadczyć pracy zdalnej i wyrobić sobie własne zdanie na jej temat, natomiast perspektywa pracodawcy zawsze powinna wywodzić się ze znacznie szerszego spojrzenia i wyników badań na dość dużej próbie. Czego można zatem dowiedzieć się ze sprawdzonych źródeł?

Preferencje pracowników: W badaniu Pracuj.pl z marca 2024 roku aż 49% respondentów preferowało pracę hybrydową, podczas gdy tylko 16% chciało pracować w pełni zdalnie. Mimo to 76% badanych wskazało, że firmy oferujące elastyczność w modelach pracy cieszą się większym zainteresowaniem kandydatów.

Nie da się ukryć, że po czasie, kiedy praca zdalna była bardziej obowiązkiem niż przywilejem, wiele osób przekonało się o plusach i minusach tego rozwiązania. Praca w pełni zdalna w zależności od specjalności i stanowiska generuje pewne ograniczenia, przez co stała się bardziej rozwiązaniem dla tych, których od siedziby firmy dzielą duże odległości.

Zmieniająca się dynamika: Porównanie danych z 2022 i 2023 roku wskazuje na spadek popularności pracy zdalnej i hybrydowej o 6 punktów procentowych. W marcu 2023 roku jedynie 28% Polaków pracowało w tych modelach.

Można tutaj wskazać, że głównym determinantem tej tendencji spadkowej było m.in. rozluźnienie i zniesienie obostrzeń pandemicznych. Nie można też zapominać o tym, że rok 2023 to czas, kiedy pracodawcy zaczęli nieco krytyczniej spoglądać na zbyt dużą swobodę pracowników zdalnych, wymagając coraz częściej nie tylko hybrydowej pracy, ale nawet stałej obecności w biurze.

Praca hybrydowa jako złoty środek: 70% respondentów z marca 2024 uważa, że model hybrydowy pomaga lepiej godzić życie zawodowe z prywatnym, a 66% deklaruje wyższą efektywność przy takim systemie pracy.

Trudno się dziwić powyższemu. Z badania PageGroup wynika, że średni czas dojazdu do pracy w Polsce to 41 minut. Jeśli weźmiemy pod uwagę tylko duże aglomeracje, ten wynik może być jeszcze wyższy. Jak łatwo policzyć, oznacza to, że niektórzy na sam transport (do pracy i do domu) poświęcają prawie 2 godziny dziennie. O ile w przypadku 2 lub 3 dni w tygodniu może być to akceptowalne, o tyle codzienne dojazdy to w sumie dla takiej osoby aż 10 godzin tygodniowo.

Czy międzynarodowa perspektywa jest bardzo odmienna?

Nasze rodzime podwórko dostarcza sporo ciekawych wniosków i, z uwagi na warunki pracy w Polsce, z pewnością trzeba postrzegać te wnioski jako godne rozważenia. Nie można z drugiej strony ograniczać się tylko do polskich opracowań, ponieważ wyniki badań zagranicznych także rzucają światło na kluczowe aspekty pracy zdalnej. Przy okazji pokazują nam szerszą perspektywę, mogą być też bodźcem do wdrożenia pewnych rozwiązań w naszych organizacjach:

Różnice w percepcji: Raport Harvard Business Review (2023) ujawnia rozbieżności w postrzeganiu produktywności. Menedżerowie często obawiają się spadku efektywności, podczas gdy pracownicy doceniają oszczędność czasu na dojazdy i lepsze wykorzystanie dnia pracy.

Z uwagi na tę rozbieżność, możliwość pracy zdalnej na stałe zagościła w wielu firmach jako element podlegający negocjacji już podczas ustalania warunków umowy. Należy też wziąć poprawkę na system, w jakim funkcjonuje dana firma. Ewidencja czasu pracy, rozliczanie godzinowe lub za efekt, a także forma kontaktu między współpracownikami ma ogromny wpływ na punkt widzenia obydwu stron.

Wzrost efektywności: Badanie Prodoscore Research (2020) wskazuje, że produktywność wzrosła o 47% w okresie pandemii. Pracownicy wykazywali większą aktywność w systemach CRM (176%) i w komunikacji telefonicznej (230%), co przełożyło się na lepsze wyniki.

To właśnie wyższy performance jest najczęściej pojawiającym się argumentem za pracą zdalną podczas negocjacji takiego trybu współpracy z przełożonymi. Wykonując swoje obowiązki poza biurem, jesteśmy niejako zmuszeni więcej korzystać z systemów CRM oraz wewnętrznych komunikatorów, a przy tym brak hałasu pozwala nam na lepszą koncentrację.

Ryzyko spadku efektywności: Z drugiej strony, analiza WFH Research (2023) sugeruje, że pełna praca zdalna może obniżyć produktywność o 10-20%, co pokazuje, że sukces zależy od odpowiedniego zarządzania i wsparcia.

Druga strona medalu to kwestia podejścia i zaangażowania. Osoby o niskim poziomie motywacji i mające złe warunki do pracy zdalnej w domu będą o wiele bardziej narażone na wszelkie rozpraszacze. Tutaj kluczowa jest świadomość tego, że cały czas jesteśmy w pracy i to na niej należy się skupić, mimo tego, że fizycznie znajdujemy się w domu.

Blaski i cienie pracy zdalnej – wnioski z badań

Praca zdalna niesie za sobą zarówno korzyści, jak i wyzwania. Z dostępnych badań da się wyodrębnić sporo konkretów, które mogą zbudować ciekawe spojrzenie na ten temat.

Korzyści:

  • Średnio 72 minuty dziennie dzięki brakowi dojazdów (Owl Labs).
  • Niższy poziom stresu: 77% pracowników zdalnych zgłasza mniejszy stres (Stanford).
  • Zwiększona produktywność: ergonomia, elastyczność i brak zakłóceń w biurze przyczyniają się do lepszych wyników.
  • Niższa rotacja: firmy oferujące pracę zdalną doświadczają 25% niższej rotacji pracowników.

Wyzwania:

  • Izolacja społeczna: praca zdalna może zwiększać ryzyko samotności i problemów psychicznych, szczególnie u kobiet (Colorado State University).
  • Problemy zdrowotne: nieergonomiczne stanowiska pracy w domu prowadzą do dolegliwości mięśniowo-szkieletowych oraz zaburzeń snu (Zakład Środowiskowych i Zawodowych Zagrożeń Zdrowia, Łódź).
  • Cyberbezpieczeństwo: 45% firm zgłasza incydenty związane z pracą zdalną, w tym ataki phishingowe (Remote Work Cybersecurity Statistics).

Ergonomia jako jeden z elementów sukcesu

Kolejny ważny wniosek to fakt, że ergonomiczne rozwiązania mają istotny wpływ na efektywność i zdrowie pracowników.

Wpływ ergonomii na efektywność:
  • Wprowadzenie regulowanych biurek i krzeseł zwiększa produktywność o 12-20% (Springer, 2021).
  • Redukcja absencji związanych z problemami zdrowotnymi o 25-30% (Modern Workplace Ergonomics).
Rola przerw i postawy:
  • Regularne zmiany pozycji i przerwy zmniejszają zmęczenie o 10-12% (BMC Public Health, 2023).

Powyższe zestawienie oznacza tylko i aż tyle, że inwestycja w ergonomiczne meble, dbałość o przyjazne środowisko biurowe, a także stosowanie zasad związanych z ergonomią pracy wychodzi w dużym stopniu na dobre. Po wynikach widać, że ma to spore przełożenie na wzrost produktywności, a jednocześnie na mniejsze zmęczenie pracowników.

Jak Polska przystosowała się do nowej rzeczywistości pracy zdalnej?

Praca hybrydowa zyskuje coraz większe uznanie jako kompromis między elastycznością a integracją zespołu. Może to właśnie w to rozwiązanie powinniśmy celować, aby pogodzić interesy pracowników, pracodawców i menedżerów?
Na pewno kluczem do skuteczności hybrydowego trybu pracy jest opracowanie jasnych i klarownych zasad. To opcja, która ma ułatwiać, a nie generować dodatkowe utrudnienia. Co mówią dane na temat efektywności, zaangażowania oraz ewentualnych problemów?

  • Efektywność: 66% badanych twierdzi, że model hybrydowy zwiększa ich produktywność (Pracuj.pl, 2024).
  • Zaangażowanie: Pracownicy hybrydowi mają najwyższy wskaźnik zaangażowania - 81% (Quantum Workplace).
  • Problemy:
    • Brak jasno określonych zasad pracy hybrydowej jest postrzegany negatywnie przez pracowników (Deloitte, 2023).
    • Konieczność lepszego zarządzania zespołami rozproszonymi.

Rekomendacje dla pracodawców

Na podstawie zebranych danych można śmiało zaproponować kilka kluczowych działań, których wprowadzenie pozwoli nam lepiej korzystać z systemu pracy zdalnej i hybrydowej. Pamiętając przy tym wszystkim o istocie ergonomii, która powinna być obecna zarówno w biurze, jak i na home office, jesteśmy w stanie optymalizować pracę swoich organizacji, oferować konkurencyjne warunki pracy specjalistom z różnych części kraju i świata, a przy tym budować wizerunek marki o nowoczesnym podejściu. Jakie są jednak wspomniane wyżej rekomendacje?

  1. Wprowadzenie elastycznych modeli pracy: Oferowanie opcji pracy zdalnej i hybrydowej przyciągnie więcej kandydatów i poprawi zaangażowanie obecnych pracowników. Zawsze jedną z opcji jest przeprowadzenie wewnętrznej ankiety, która zbada preferencje pracowników, a kolejno można na bazie wyników ustalić jasne i klarowne warunki korzystania z pracy hybrydowej. Na pewno wpłynie to na poprawę retencji pracowników.
  2. Inwestycje w ergonomię: Dostarczenie pracownikom odpowiednich narzędzi (np. foteli i szkoleń w zakresie ergonomii pracy może znacznie zmniejszyć absencje i poprawić produktywność. Jak wiemy z badań, które przytaczaliśmy - jest tutaj pole do nawet 10-20% poprawy produktywności.)
  3. Wsparcie zdrowia psychicznego: Regularne spotkania zespołowe, programy wsparcia i jasna komunikacja są kluczowe w zapobieganiu izolacji. Jednym z pomysłów jest też stworzenie przestrzeni do współpracy z terapeutami. Nawet drobne dofinansowanie wizyt u specjalisty może już zachęcić do skorzystania z takiej możliwości.
  4. Rozwój kompetencji menedżerskich: Szkolenia w zakresie zarządzania zespołami zdalnymi i hybrydowymi zwiększą efektywność i integrację. Tutaj w grę wchodzi też monitoring pracy, wdrożenie rozwiązań, które pozwalają uzyskiwać dane na temat produktywności przy wykonywaniu zadań, a koniec końców organizowanie spotkań, które wieńczą rekomendacje na bazie uzyskanych wyników pracownika.
  5. Budowanie wizerunku marki pracodawcy: Skoro elastyczne modele pracy są tak ważne dla kandydatów, warto informować o takich możliwościach już na etapie tworzenia ofert pracy. Dobrym pomysłem okaże się chociażby opracowanie case study na bazie historii jednego z naszych pracowników.
  6. Uznanie “hybrydy” jako standardu: Jeśli dla aż 70% badanych praca hybrydowa jest złotym środkiem i najlepszym wyjściem z wielu względów, powinniśmy ten model traktować jako podstawowy. Na pewno nie obędzie się tutaj bez inwestycji, a to chociażby w systemy CRM, komunikatory online, ale też w organizację regularnych spotkań w siedzibie dla wszystkich - zdalnych i stacjonarnych pracowników.
  7. Prewencja przed spadkiem produktywności: Ryzyko, że efektywność przy pracy zdalnej spadnie o 10-20% istnieje zawsze. Warto temu przeciwdziałać, a pomóc może wyznaczanie jasnych celów codziennych, krótkich spotkań weryfikacyjnych oraz rozliczeń wyników. Wszystko pod warunkiem, że nasz system będzie motywował, a nie budował niepotrzebny stres.

Podsumowanie

Praca zdalna i hybrydowa na stałe zmieniły sposób, w jaki funkcjonują organizacje. Korzyści, takie jak elastyczność i wyższa produktywność, są niezaprzeczalne, ale wymagają równowagi w zarządzaniu wyzwaniami, takimi jak zdrowie psychiczne i ergonomia.

Kluczem do sukcesu jest inwestycja w narzędzia, szkolenia oraz wdrażanie praktyk wspierających pracowników na każdym etapie ich pracy. Zarówno zbyt duże rozluźnienie, jak i rygor związany z tą sferą pracy może generować niepotrzebne problemy. Każda organizacja ma swój złoty środek, który warto wypracowywać, testując i analizując różne rozwiązania. Jesteśmy obecnie na etapie pełnej i dokonanej odwilży po czasach, kiedy w większości musieliśmy pracować zdalnie, dlatego wszelkie wnioski z badań są tak wartościowe - są wynikiem praktyki i realnych obserwacji. Kolejne lata powinny być zatem mądrą syntezą tego, czego się nauczyliśmy i przestrzenią do tego, aby w spokojnym procesie wdrażać przemyślane usprawnienia.

  1. Badanie Pracuj.pl (2024) - https://media.pracuj.pl/331481-polacy-stawiaja-na-prace-hybrydowa-badanie-pracujpl
  2. Badanie Pracuj.pl (2023) - https://media.pracuj.pl/190686-powrot-do-biur-kontra-potrzeba-pracy-zdalnej
  3. Badanie Pracuj.pl (2022) - https://media.pracuj.pl/229766-praca-zdalna-nieco-mniej-popularna-badanie-pracujpl
  4. Badanie Harvard Business Review (2020) - https://www.hbs.edu/ris/Publication%20Files/20-138_ec6ff0f0-7947-4607-9d54-c5c53044fb95.pdf
  5. Badanie Harvard Business Review (2023) - https://www.brianheger.com/remote-work-isnt-going-away-and-executives-know-it-harvard-business-review/
  6. Badanie WFH Research (2023) - https://www.magazynrekruter.pl/wyzwania-i-perspektywy-pracy-zdalnej-czy-nadal-bedziemy-pracowac-z-domu/
  7. Badanie PageGroup (2024) - https://www.michaelpage.pl/dla-medi%C3%B3w/tylko-23-polak%C3%B3w-odczuwa-stres-je%C5%BCd%C5%BC%C4%85c-do-pracy-samochodem
  8. Raport Prodoscore Research (2020) - https://www.prodoscore.com/press-release/prodoscore-research-from-march-april-2020-productivity-has-increased-led-by-remote-workers/
  9. Raport Owl Labs (2022) - https://owllabs.com/state-of-remote-work/2022
  10. Raport Stanford - https://nbloom.people.stanford.edu/sites/g/files/sbiybj4746/f/wfh.pdf
  11. Raport Colorado State University - https://workplaceinsight.net/remote-work-boom-creates-risk-of-professional-isolation-study-finds/
  12. Raport Remote Work Cybersecurity Statistics - https://wifitalents.com/statistic/remote-work-cybersecurity/
  13. Modern Workplace Ergonomics and Productivity - A Systematic Literature Review (2021) - https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-90966-6_35
  14. Quantifying the Impacts of Posture Changes on Office Worker Productivity (2023) - https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-023-17100-w
  15. Quantum Workplace - https://www.quantumworkplace.com/future-of-work/remote-work-statistics

Menu
Strona startowa